Królewska bielistka

Bielistka siwa (Leucobryum glaucum) to jeden z najpospolitszych w Polsce mchów, w dodatku łatwy do identyfikacji. Białozielone darnie przypominają poduszeczki rozsiane po lesie tu i tam - zwłaszcza w miejscach suchych, na skarpach, piachu, ścieżkach itd. To gatunek pionierski. Bardzo rzadko wytwarza sporofity. Przyznam, że wraz z @marcinklisz wypatrywaliśmy jej puszek od dawna. Owszem, zdarzały się puszki wyrastające z kępy bielistki, tyle że... nie były to puszki należące do niej! Inne mchy korzystają z tego, że bielistka zasiedla niegościnny teren. Gdy pojawia się więcej wilgoci, chętnie przerastają jej kępy i same (często ledwo widoczne) produkują wystające ponad bielistkę sety z puszkami. Łatwo wtedy o pomyłkę.
Jednak kępa znaleziona przez Marcina nie pozostawiała wątpliwości. Po pierwsze, kształt puszek przypominających stado wkurzonych łabędzi. Po drugie, prostym sposobem przekonania się, z czego wyrasta puszka, jest po prostu delikatne oddzielenie łodyżki z setą od reszty darni i obejrzenie jej pod lupą.
Kępa była olbrzymia - łącznie ponad metr średnicy - i bardzo gęsto pokryta puszkami. Powoli zanikała, poprzerastana innymi, konkurencyjnymi gatunkami mchów i roślin zielnych.
Robin Wall Kimmerer, amerykańska profesor briologii, w swojej książce „Gathering moss” poświęca wiele uwagi strategiom rozmnażania u mchów. Te gatunki, które żyją w stabilnym środowisku, najczęściej rozmnażają się wegetatywnie, nie mając potrzeby inwestowania w ryzykowne, bo nie zawsze uwieńczone sukcesem, rozmnażanie płciowe. Rozmnażanie przez rozmnóżki (lub fragmenty rośliny) działa na krótszy dystans, ale pozwala w dość pewny i bezpieczny sposób zagęszczać kępy i rozrastać się na boki. Z kolei rozmnażanie płciowe jest chętnie wybierane przez gatunki o niepewnym bycie, np. ruderalne - szybkie wytworzenie set zapewnia transport zarodników na dużą odległość, a także genetyczną zmienność i zasiedlenie nowych terenów. Stąd takie gatunki jak zęboróg purpurowy albo skrętek wilgociomierczy pokrywają się dosłownie kożuchem puszek, ustawionych gęsto jedna obok drugiej.
Napotkana kępa bielistki wydaje się potwierdzać tę teorię - jako kępa iście królewskiej wielkości, stara i „schyłkowa” z racji konkurencji innych roślin, zdecydowała się wyprodukować puszki, dając swoim genom szansę na daleką ekspansję.

(Zdjęcia 1 i 3 pokazują konkurencyjny mech wyrastający z kępy bielistki, zdjęcie 4 - pojedyncze łodyżki z setami, zdjęcie 5 - próbowałam uchwycić całą kępę, jest tak poprzerastana m.in. borówką, że prawie jej nie widać.)

Posted on Σεπτέμβριος 14, 2021 1056 ΠΜ by kroolik